Samenwerking met het Rijk, de buurprovincies, de gemeenten in de Utrechtse regio’s en de waterpartners is van groot belang bij het halen van onze provinciale doelen. Het streven is samenwerken als één overheid: dat vraagt wat van alle partners. De Omgevingswet en de (versnelde) uitvoering van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) via de programma's NOVEX en Mooi NL zorgen voor een verdere intensivering van deze samenwerking.
Op basis van het programma NOVEX werken we sinds 2023 aan het opstellen van het Provinciaal Ruimtelijk Voorstel Utrecht en het Ruimtelijk Arrangement Rijk-provincie Utrecht (wederkerige afspraken). En aan Ontwikkelperspectieven en Uitvoeringsagenda's, inclusief Regionale Investeringsagenda's (RIA’s), voor de NOVEX-gebieden Het Groene Hart, Utrecht-Amersfoort, Arnhem-Nijmegen-Foodvalley en Regio Schiphol.
Daarmee beogen we ook het beter borgen van provinciale belangen en het actiever sturen op het in balans houden van de Utrechtse kwaliteiten. We versterken ook onze positie in de diverse Rijk-regiotrajecten en we kunnen beter sturen op het maken van afspraken met andere overheden over het realiseren van ambities, de onderlinge rolverdeling en in te vullen randvoorwaarden. Het Rijk heeft aangegeven uit te gaan van een structurele werkwijze die cyclisch wordt. Deze activiteiten vragen extra inzet die in deze begroting is voorzien. In 2024 bekijken we in hoeverre de extra inzet structureel van aard is. Provinciaal Ruimtelijk Voorstel Utrecht en Ruimtelijk Arrangement Rijk-provincie Utrecht
De provincie Utrecht heeft op verzoek van het Rijk in november 2023 een ruimtelijk voorstel opgeleverd. Dit biedt zicht op wat in het provinciale grondgebied ruimtelijk mogelijk en realiseerbaar is als de nationale met decentrale opgaven worden gecombineerd. Bij het opstellen van het ruimtelijk voorstel en het afspreken van het ruimtelijk arrangement zijn regio’s, gemeenten en waterschappen betrokken. Het ruimtelijk voorstel was de opmaat naar een ruimtelijk arrangement in 2024 waarin de provincie Utrecht wederkerige afspraken met het Rijk maakt over de uitvoering van de nationale opgaven. De basis voor het ruimtelijk voorstel wordt gevormd door de Omgevingsvisie provincie Utrecht en de uitwerkingstrajecten daarvan. Daarbovenop zijn de ruimtelijk relevante delen van provinciale uitwerkingen van Nationale Programma’s als UPLG, p-MIEK en regionale Woondeals opgenomen. Tevens zijn de ruimtelijk relevante delen van de Ontwikkelperspectieven voor de NOVEX-gebieden Het Groene Hart, Utrecht-Amersfoort, Arnhem-Nijmegen-Foodvalley en Regio Schiphol opgenomen. Het ruimtelijk voorstel is ook één van de basisdocumenten voor de startnotitie wijziging Omgevingsvisie en -verordening die begin 2024 wordt vastgesteld. Zie ook meerjarendoel 1.1.1. NOVEX-gebieden
Naast het Ruimtelijk Voorstel en het Ruimtelijk Arrangement zet het Rijk in de 16 zogeheten NOVEX-gebieden ook in op gebiedsgerichte regie. Het Groene Hart, Utrecht-Amersfoort en Arnhem-Nijmegen-Foodvalley en Regio Schiphol zijn NOVEX-gebieden die (deels) binnen de provincie Utrecht zijn gelegen. In deze gebieden komen veel nationale opgaven samen, is de transitie ingrijpend of overstijgt het de grenzen van de provincie. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken per NOVEX-gebied samen aan een Ontwikkelperspectief en een Uitvoeringsagenda (inclusief RIA). NOVEX-gebied Het Groene Hart
De status van NOVEX-gebied voor het Groene Hart volgt uit de stapeling van opgaven op het gebied klimaatadaptatie, landbouw, natuur, energietransitie, wonen, werken, bereikbaarheid en recreatie. En de noodzaak voor een gezamenlijke integrale aanpak daarvan. Rijk, provincies Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland, gemeenten en waterschappen maken in het Bestuurlijk Platform Groene Hart nadere afspraken over de gezamenlijke inzet, de doelen/kaders en uitgangspunten op de focusthema’s bodemdaling, watersysteem, energie en vitale dorpen en steden. In 2023 is een gezamenlijk ontwikkelperspectief voor het Groene Hart opgesteld. In 2024 wordt er verder gewerkt aan een uitvoeringsagenda en een regionale investeringsagenda. NOVEX-gebied Utrecht-Amersfoort
In 2023 is het Ontwikkelperspectief NOVEX-gebied Utrecht-Amersfoort ‘Gezond groeien in nabijheid’ samen met een eerste versie van het adaptief programma vastgesteld. Dit Ontwikkelperspectief is opgesteld op basis van het Ontwikkelperspectief ‘Utrecht Nabij’ en het Ontwikkelbeeld ‘Regio Amersfoort Centraal’ en gaat uit van eerder gemaakte structurerende keuzes. Hiermee wordt antwoord gegeven op de vraag hoe we de forse groei van wonen en werken binnen het NOVEX-gebied opvangen én tegelijk bereikbaar, leefbaar en groen te blijven. In 2024 wordt het Adaptief Programma en de regionale investeringsagenda verder uitgewerkt. Vanuit het Rijk-regioprogramma U Ned werken we via een aantal programmalijnen aan de realisatie van de verstedelijkingsopgave in dit NOVEX-gebied. Zie hiervoor ook programma 5.8.2. Met dit programma zorgen we voor uitwerking van de ambitie om de verstedelijkingsopgave in samenhang met opgaven op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid en groen vorm te geven. We werken hierbij onder andere aan het MIRT-onderzoek A12-zone in samenhang met Rijnenburg. Rijk en regio zetten in op de ontwikkeling van een grootschalige A12-zone als logische vervolgstap binnen Groot Merwede in relatie tot de aanleg van de Merwedelijn, en doorontwikkeling naar Rijnenburg. Ook werken we aan 10 regiopoorten waar we de groeipotentie en de randvoorwaarden die nodig zijn voor realisatie uitwerken. Regiopoorten liggen buiten het stedelijk kerngebied maar kennen een goede ov-verbinding met Utrecht, Amersfoort en plekken buiten de regio. Het gaat om De Bilt, Bilthoven, Breukelen, Bunnik, Houten, Vianen, Woerden, Zeist-Noord, Driebergen-Zeist, Nijkerk en Barneveld. En we werken met de U Ned partners aan een gebiedsonderzoek voor de grootschalige woningbouwlocatie Spoor-/ A1-zone in Amersfoort. Deze locaties hebben veel potentieel om zowel de groeiopgave te faciliteren als om het multimodale mobiliteitsnetwerk (fiets, ov en weg) te versterken. De onderzoeksresultaten geven input voor de verstedelijkingsafspraken in dit NOVEX-gebied. In deze begroting is voorzien in extra formatie om de integrale ruimtelijke opgave rond U Ned te kunnen verder brengen. NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley
Aanleiding voor het NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley is de opgave om de bouw van 100.000 woningen integraal op te pakken met de bijbehorende en deels randvoorwaardelijke opgaven voor werklocaties, bereikbaarheid, recreatie, klimaat en water, energietransitie, landbouw, stikstof, leefbaarheid, natuur en landschap. 26 gemeenten, 2 regio’s, de provincies Utrecht en Gelderland en het Rijk werken hiervoor intensief samen. Op basis van de Verstedelijkingsstrategie is in 2023 samen met Rijk en gemeenten gewerkt aan een Ontwikkelperspectief voor het gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley. Daarbij is de bestaande verstedelijkingsstrategie, die op 14 december 2022 door Provinciale Staten is vastgesteld, verbreed met de onderwerpen landelijk gebied, energie en economie. Doel in 2024 is het vertalen van dit ontwikkelperspectief in een Regionale Investeringsagenda voor de regio en daarbij bij te dragen aan doelen uit het ontwikkelperspectief. Daarnaast wordt verder gewerkt aan de realisatie van het verstedelijkingsprogramma dat (naar verwachting) eind 2023 is vastgesteld. Om sturing te geven aan dit proces werken partners aan afspraken om te komen tot een goede governance voor dit gebied. NOVEX-gebied Regio Schiphol
Via de Bestuurlijke Regie Schiphol (BRS) wordt in het NOVEX-gebied Regio Schiphol door de ministeries van BZK, EZK, IenW en LNV, de provincies Flevoland, Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland en 56 gemeenten met elkaar samengewerkt aan de balans tussen een gezonde leefomgeving voor dit gebied en een duurzame internationale connectiviteit. Met de ondertekening van een Bestuursovereenkomst op 10 oktober 2022 is een start gemaakt met de opstelling van een Ontwikkelperspectief. Deze is opgeleverd in het laatste kwartaal van 2023.De volgende stap is de uitwerking van het Ontwikkelperspectief naar een aanpak met concrete maatregelen in een Uitvoeringsagenda. Voor de provincie Utrecht is de samenhang van belang met de Luchtruimherziening en de geplande nieuwe aanvliegroute voor Schiphol die mogelijk over het midden van Nederland gaat. Deze aanvliegroute valt buiten de scope van NOVEX-gebied Schiphol. Op 19 juni 2023 heeft de provincie Utrecht een brief naar het Rijk gestuurd, waarin zij haar zorgen uit over de mogelijke toename van overlast voor inwoners en voor natuur- en stiltegebieden, en ook over de effecten op het klimaat. |
